Tama Trzech Przełomów, znana jako największa zapora wodna na świecie, to monumentalne dzieło inżynieryjne zlokalizowane na rzece Jangcy w centralnej prowincji Hubei w Chinach. Projekt ten stał się nie tylko symbolem chińskiego postępu technologicznego, ale także przedmiotem licznych kontrowersji związanych z jego wpływem na środowisko i społeczności lokalne.
Historia budowy Tamy Trzech Przełomów
Plany budowy tamy sięgają początku XX wieku, kiedy to Sun Yat-sen, pierwszy prezydent Republiki Chińskiej, dostrzegł potrzebę regulacji rzeki Jangcy. Jednak dopiero w latach 90. XX wieku Chińska Republika Ludowa zdecydowała się na realizację projektu. W 1992 roku Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych podjęło decyzję o rozpoczęciu budowy, która oficjalnie ruszyła w 1994 roku.
Budowa Tamy Trzech Przełomów została podzielona na trzy główne etapy: przygotowanie terenu i budowa tymczasowych zapór (1994-1997), główne prace budowlane (1998-2003) oraz finalizacja i uruchomienie wszystkich turbin (2004-2012). Cały projekt zakończono w 2012 roku, a pełna operacyjność elektrowni osiągnięto w tym samym roku.
W szczytowym momencie budowy w projekt zaangażowanych było około 40 000 robotników.
Parametry techniczne i koszty budowy
Tama Trzech Przełomów jest jedną z najdłuższych tam na świecie, mierzącą 2335 metrów długości i 185 metrów wysokości. Podstawa zapory ma szerokość 115 metrów, zwężając się ku górze do 40 metrów. Jej budowa pochłonęła ponad 28 milionów metrów sześciennych betonu, co czyni ją jedną z największych konstrukcji betonowych na świecie.
Całkowity koszt inwestycji szacowany jest na 37 miliardów USD, co czyni ją najdroższym pojedynczym projektem budowlanym na świecie. Inwestycja wymagała przesiedlenia ponad 1,26 miliona ludzi oraz zatopienia 17 dużych miast, 140 miasteczek i ponad 3000 wsi.
Produkcja energii i znaczenie dla gospodarki
Tama Trzech Przełomów jest największą hydroelektrownią na świecie, z mocą zainstalowaną wynoszącą 22,5 GW. Elektrownia wyposażona jest w 32 generatory, każdy o mocy 700 MW. Roczne zużycie węgla do wyprodukowania 1 kWh energii w Chinach wynosi 366 gramów, dzięki czemu tama przyczynia się do ograniczenia zużycia węgla o 31 milionów ton rocznie.
Produkcja energii przez tamę wynosi średnio 100 TWh rocznie, co odpowiada zaspokojeniu potrzeb energetycznych około 80 milionów gospodarstw domowych. Dla porównania, to więcej niż produkcja energii przez znaną na całym świecie Tamę Hoovera w USA.
- Moc elektrowni: 22,5 GW
- Roczna produkcja energii: 100 TWh
- Ograniczenie zużycia węgla: 31 milionów ton rocznie
- Ograniczenie emisji CO2: 100 milionów ton rocznie
Wpływ na środowisko i kontrowersje
Budowa Tamy Trzech Przełomów wywołała liczne kontrowersje związane z jej wpływem na środowisko i społeczności lokalne. W wyniku powstania zapory doszło do zatopienia 1300 stanowisk archeologicznych, co spowodowało utratę ważnych zabytków kulturowych. Ponadto zmiany w ekosystemie Jangcy doprowadziły do zmniejszenia liczby gatunków ryb z 416 do około 150.
Jednym z największych problemów ekologicznych była zmiana naturalnego przepływu rzeki, co wpłynęło na migrację ryb i ssaków wodnych. Przyczyniło się to do wyginięcia chińskiego delfina rzecznego – baidżi, a także ograniczenia populacji morświnów bezpłetwych.
Zmiany biegu rzeki spowodowały spowolnienie prędkości obrotowej Ziemi, wydłużając dobę o 0,06 mikrosekundy.
Ekologiczne korzyści i wyzwania
Mimo kontrowersji, tama przyczynia się do ochrony klimatu przez zastąpienie elektrowni węglowych, co eliminuje rocznie emisję około 100 milionów ton CO2. Dodatkowo, dzięki lepszej kontroli nad powodziami, udało się ochronić setki tysięcy hektarów nadrzecznych lasów.
Tama Trzech Przełomów jako atrakcja turystyczna
Oprócz swojego znaczenia technologicznego i ekologicznego, Tama Trzech Przełomów stała się również popularną atrakcją turystyczną. Region turystyczny zapory zajmuje obszar 15,28 km² i przyciąga miliony turystów rocznie. Turyści mogą odwiedzać centrum turystyczne zapory, platformy widokowe oraz uczestniczyć w rejsach po Zbiorniku Trzech Przełomów.
- Centrum Turystyczne Zapory Trzech Przełomów
- Platforma widokowa Tanzi Ridge
- Rejs po Zbiorniku Trzech Przełomów
- Muzeum Przesiedleń
Tama Trzech Przełomów to nie tylko inżynieryjny kolos, ale również miejsce, które budzi refleksję nad wpływem ludzkiej działalności na środowisko i społeczeństwo. Pomimo wielu kontrowersji, zapora pozostaje jednym z najważniejszych projektów infrastrukturalnych w nowożytnej historii Chin.
Co warto zapamietać?:
- Największa zapora wodna na świecie, zbudowana na rzece Jangcy w Chinach, zakończona w 2012 roku.
- Całkowity koszt budowy wyniósł 37 miliardów USD, a w projekcie uczestniczyło około 40 000 robotników.
- Moc elektrowni: 22,5 GW, roczna produkcja energii: 100 TWh, co zaspokaja potrzeby około 80 milionów gospodarstw domowych.
- Budowa spowodowała przesiedlenie 1,26 miliona ludzi oraz zatopienie 17 miast i 3000 wsi.
- Ekologiczne kontrowersje: zmniejszenie liczby gatunków ryb z 416 do 150 oraz wyginięcie chińskiego delfina rzecznego.
